تحليل‌ ‌الخطاب‌ ‌الصحفي:‌ ‌مقاربة‌ ‌التحليل‌ ‌النقدي‌ ‌للخطاب‌ ‌في‌ ‌الصحف‌ ‌السعودية‌ ‌

Discourse‌ ‌Analysis‌ ‌of‌ ‌journalistic‌ ‌discourse:‌ ‌The‌ ‌Approach‌ ‌to‌ ‌Critical‌ 

discourse‌ ‌analysis‌ ‌of‌ ‌speech‌ ‌in‌ ‌the‌ ‌Saudi‌ ‌Press‌ 

Tahini‌ ‌Sahel‌ ‌Alotebi‌ 
Faculty‌ ‌of‌ ‌Arts‌ ‌||‌ ‌King‌ ‌Saud‌ ‌University‌ ‌||‌ ‌Riyadh‌ ‌||‌ ‌KSA‌ 
Tab title
This‌ ‌study,‌ ‌which‌ ‌entitled‌ ‌”Discourse‌ ‌Analysis‌ ‌of‌ ‌journalistic‌ ‌discourse:‌ ‌The‌ ‌Approach‌ ‌to‌ ‌Critical‌ ‌discourse‌ ‌ analysis‌ ‌of‌ ‌speech‌ ‌in‌ ‌the‌ ‌Saudi‌ ‌Press”,‌ ‌comes‌ ‌in‌ ‌the‌ ‌context‌ ‌of‌ ‌investing‌ ‌discourse‌ ‌analysis‌ ‌through‌ ‌its‌ ‌critical‌ ‌linguistic‌ ‌ approach‌ ‌to‌ ‌the‌ ‌approach‌ ‌of‌ ‌the‌ ‌texts‌ ‌of‌ ‌the‌ ‌Saudi‌ ‌newspapers‌ ‌through‌ ‌different‌ ‌press‌ ‌types.‌ ‌In‌ ‌addressing‌ ‌the‌ ‌problem‌ ‌of‌ ‌ research,‌ ‌the‌ ‌study‌ ‌adopted‌ ‌the‌ ‌method‌ ‌used‌ ‌by‌ ‌(Fairclough,‌ ‌N)‌ ‌for‌ ‌his‌ ‌critical‌ ‌approach‌ ‌to‌ ‌speech‌ ‌analysis,‌ ‌considering‌ ‌ that‌ ‌this‌ ‌approach‌ ‌considers‌ ‌the‌ ‌press‌ ‌discourse‌ ‌to‌ ‌be‌ ‌the‌ ‌media‌ ‌activity‌ ‌that‌ ‌reflects‌ ‌the‌ ‌general‌ ‌view‌ ‌of‌ ‌the‌ ‌community‌ ‌ structure‌ ‌and‌ ‌the‌ ‌outcome‌ ‌of‌ ‌this‌ ‌historical,‌ ‌political‌ ‌and‌ ‌cultural‌ ‌society.‌ ‌The‌ ‌importance‌ ‌of‌ ‌the‌ ‌study‌ ‌is‌ ‌to‌ ‌link‌ ‌linguistic‌ ‌ analysis‌ ‌with‌ ‌social‌ ‌analysis,‌ ‌through‌ ‌language‌ ‌analysis‌ ‌as‌ ‌it‌ ‌relates‌ ‌to‌ ‌the‌ ‌social‌ ‌context‌ ‌in‌ ‌which‌ ‌it‌ ‌is‌ ‌used‌ ‌and‌ ‌the‌ ‌social‌ ‌ conditions‌ ‌surrounding‌ ‌its‌ ‌use.‌ ‌This‌ ‌study‌ ‌aims‌ ‌at‌ ‌revealing‌ ‌the‌ ‌levels‌ ‌of‌ ‌journalistic‌ ‌analysis‌ ‌in‌ ‌the‌ ‌Saudi‌ ‌newspapers,‌ ‌ based‌ ‌on‌ ‌the‌ ‌three-level‌ ‌approach:‌ ‌analysis‌ ‌at‌ ‌the‌ ‌textual‌ ‌level,‌ ‌the‌ ‌level‌ ‌of‌ ‌discursive‌ ‌(rhetorical)‌ ‌practices,‌ ‌and‌ ‌the‌ ‌level‌ ‌of‌ ‌ social‌ ‌practices.‌ ‌The‌ ‌textual‌ ‌level‌ ‌includes:‌ ‌the‌ ‌detection‌ ‌of‌ ‌the‌ ‌linguistic‌ ‌choices‌ ‌underlying‌ ‌the‌ ‌naming‌ ‌and‌ ‌referral‌ ‌ strategy,‌ ‌the‌ ‌coping‌ ‌strategy,‌ ‌and‌ ‌the‌ ‌strategy‌ ‌of‌ ‌adaptation‌ ‌and‌ ‌necessity,‌ ‌and‌ ‌in‌ ‌rhetorical‌ ‌practices,‌ ‌ie,‌ ‌the‌ ‌production,‌ ‌ distribution‌ ‌and‌ ‌consumption‌ ‌of‌ ‌text,‌ ‌including‌ ‌the‌ ‌study‌ ‌of‌ ‌linguistic‌ ‌style.‌ ‌As‌ ‌well‌ ‌as‌ ‌addressing‌ ‌the‌ ‌issue‌ ‌of‌ ‌compatibility‌ ‌ within‌ ‌and‌ ‌outside‌ ‌the‌ ‌text‌ ‌in‌ ‌the‌ ‌press.‌ ‌Social‌ ‌practices‌ ‌include‌ ‌the‌ ‌study‌ ‌of‌ ‌the‌ ‌external‌ ‌influences‌ ‌that‌ ‌make‌ ‌up‌ ‌the‌ ‌ production‌ ‌and‌ ‌consumption‌ ‌of‌ ‌the‌ ‌press‌ ‌in‌ ‌examining‌ ‌the‌ ‌practices‌ ‌of‌ ‌the‌ ‌three‌ ‌types‌ ‌of‌ ‌newspapers:‌ ‌in‌ ‌terms‌ ‌of‌ ‌their‌ ‌ economic,‌ ‌political‌ ‌and‌ ‌ideological‌ ‌practices.‌ ‌The‌ ‌results‌ ‌of‌ ‌this‌ ‌study‌ ‌reveal‌ ‌the‌ ‌effect‌ ‌of‌ ‌textual‌ ‌tools‌ ‌on‌ ‌the‌ ‌identification‌ ‌ of‌ ‌the‌ ‌explicit‌ ‌and‌ ‌implicit‌ ‌meanings‌ ‌conveyed‌ ‌by‌ ‌these‌ ‌words‌ ‌and‌ ‌the‌ ‌selected‌ ‌structures.‌ ‌In‌ ‌the‌ ‌rhetorical‌ ‌practices,‌ ‌it‌ ‌ reveals‌ ‌the‌ ‌external‌ ‌influences‌ ‌that‌ ‌formed‌ ‌the‌ ‌production‌ ‌and‌ ‌consumption‌ ‌of‌ ‌the‌ ‌news,‌ ‌and‌ ‌also‌ ‌formed‌ ‌and‌ ‌formulated‌ ‌ the‌ ‌production‌ ‌and‌ ‌consumption‌ ‌of‌ ‌other‌ ‌texts.‌ ‌It‌ ‌has‌ ‌revealed‌ ‌the‌ ‌relationship‌ ‌of‌ ‌social‌ ‌media‌ ‌practices‌ ‌in‌ ‌their‌ ‌ideological,‌ ‌ economic‌ ‌and‌ ‌political‌ ‌practices‌ ‌to‌ ‌one‌ ‌another‌ ‌in‌ ‌dealing‌ ‌with‌ ‌the‌ ‌issues‌ ‌of‌ ‌society.‌ ‌ Keywords:‌‌ ‌discourse‌ ‌-‌ ‌discourse‌ ‌analysis‌ ‌-‌ ‌journalistic‌ ‌discourse‌ ‌-‌ ‌critical‌ ‌discourse‌ ‌analysis‌ ‌of‌ ‌speech.‌ ‌

تحليل‌ ‌الخطاب‌ ‌الصحفي:‌ ‌مقاربة‌ ‌التحليل‌ ‌النقدي‌ ‌للخطاب‌ ‌في‌ ‌الصحف‌ ‌السعودية‌ 

تهاني‌ ‌سهل‌ ‌العتيبي‌ 
كلية‌ ‌الآداب‌ ‌||‌ ‌جامعة‌ ‌الملك‌ ‌سعود‌ ‌||‌ ‌الرياض‌ ‌||‌ ‌المملكة‌ ‌العربية‌ ‌السعودية‌ 
Tab title
 ‌هدفت‌ ‌هذه‌ ‌الدراسة‌ ‌إلى‌ ‌تحليل‌ ‌الخطاب‌ ‌الصحفي‌ ‌في‌ ‌الصحف‌ ‌السعودية؛‌ ‌وفقاً‌ ‌لمقاربة‌ ‌التحليل‌ ‌النقدي‌ ‌للخطاب‌ ‌في‌ ‌نصوص‌ ‌الصحف‌ ‌ السعودية‌ ‌عبر‌ ‌الأنواع‌ ‌الصحفية‌ ‌المختلفة.‌ ‌وفي‌ ‌معالجة‌ ‌إشكالية‌ ‌البحث‌ ‌تبنت‌ ‌الدراسة‌ ‌الطريقة‌ ‌التي‌ ‌يستعملها‌ ‌”فيركلوف‌ ‌Fairclough,‌ ‌N‌”‌ ‌لمنهجه‌ ‌ النقدي‌ ‌في‌ ‌تحليل‌ ‌الخطاب،‌ ‌اعتبارًا‌ ‌من‌ ‌أن‌ ‌هذا‌ ‌النهج‌ ‌ينظر‌ ‌للخطاب‌ ‌الصحفي‌ ‌بأنه‌ ‌ذلك‌ ‌النشاط‌ ‌الإعلامي‌ ‌الذي‌ ‌يعكس‌ ‌الرؤية‌ ‌العامة‌ ‌للبنية‌ ‌ المجتمعية،‌ ‌وحصيلة‌ ‌معطيات‌ ‌هذا‌ ‌المجتمع‌ ‌التاريخية‌ ‌والسياسية‌ ‌والثقافية‌ ‌التي‌ ‌أُنتجت‌ ‌فيها.‌ ‌وتكمن‌ ‌أهمية‌ ‌الدراسة‌ ‌بربط‌ ‌التحليل‌ ‌اللغوي‌ ‌ بالتحليل‌ ‌الاجتماعي،‌ ‌من‌ ‌خلال‌ ‌تحليل‌ ‌اللغة‌ ‌من‌ ‌حيث‌ ‌علاقتها‌ ‌بالسياق‌ ‌الاجتماعي‌ ‌التي‌ ‌تُستعمَل‌ ‌فيه‌ ‌والظروف‌ ‌الاجتماعية‌ ‌التي‌ ‌تحيط‌ ‌باستعمالها.‌ ‌ وتهدف‌ ‌هذه‌ ‌الدراسة‌ ‌إلى‌ ‌الكشف‌ ‌عن‌ ‌مستويات‌ ‌التحليل‌ ‌الصحفي‌ ‌في‌ ‌الصحف‌ ‌السعودية،‌ ‌اعتمادًا‌ ‌على‌ ‌المقاربة‌ ‌بثلاثة‌ ‌مستويات:‌ ‌التحليل‌ ‌على‌ ‌ المستوى‌ ‌النصي،‌ ‌وعلى‌ ‌مستوى‌ ‌الممارسات‌ ‌الخطابية،‌ ‌ومستوى‌ ‌الممارسات‌ ‌الاجتماعية.‌ ‌ويتضمّن‌ ‌المستوى‌ ‌النصي:‌ ‌الكشف‌ ‌عن‌ ‌الاختيارات‌ ‌ اللسانية‌ ‌التي‌ ‌تتأسس‌ ‌عليها‌ ‌استراتيجية‌ ‌التسمية‌ ‌والإحالة،‌ ‌والاستراتيجية‌ ‌الحمليّة،‌ ‌واستراتيجية‌ ‌التعدية‌ ‌واللزوم.‌ ‌وفي‌ ‌الممارسات‌ ‌الخطابية،‌ ‌أي:‌ ‌ إنتاج‌ ‌النص،‌ ‌وتوزيعه‌ ‌واستهلاكه،‌ ‌فتتضمّن‌ ‌دراسة‌ ‌الأسلوب‌ ‌اللغوي.‌ ‌ومعالجة‌ ‌مسألة‌ ‌التناص‌ ‌داخل‌ ‌النصوص‌ ‌الصحفية‌ ‌وخارجها.‌ ‌وتتضمّن‌ ‌ الممارسات‌ ‌الاجتماعية‌ ‌دراسة‌ ‌المؤثرات‌ ‌الخارجية‌ ‌التي‌ ‌تشكل‌ ‌إنتاج‌ ‌النص‌ ‌الصحفي‌ ‌واستهلاكه‌ ‌بدراسة‌ ‌ممارسات‌ ‌الصحف‌ ‌بأنواعها‌ ‌الثلاثة:‌ ‌من‌ ‌ حيث‌ ‌ممارساتها‌ ‌الاقتصادية‌ ‌والسياسية‌ ‌والأيديولوجية.‌ ‌وتكشف‌ ‌نتائج‌ ‌هذه‌ ‌الدراسة‌ ‌عن‌ ‌أثر‌ ‌الأدوات‌ ‌النصية‌ ‌عند‌ ‌تبيين‌ ‌المعاني‌ ‌الظاهرة‌ ‌ والضمنية‌ ‌التي‌ ‌تنقلها‌ ‌تلك‌ ‌الكلمات‌ ‌والتراكيب‌ ‌المختارة.‌ ‌وتكشف‌ ‌في‌ ‌الممارسات‌ ‌الخطابية‌ ‌عن‌ ‌المؤثرات‌ ‌الخارجية‌ ‌التي‌ ‌شكلَّت‌ ‌إنتاج‌ ‌الخبر‌ ‌واستهلاكه،‌ ‌ وشكَّلت‌ ‌وصاغت‌ ‌إنتاج‌ ‌النصوص‌ ‌الأخرى‌ ‌واستهلاكها.‌ ‌وقد‌ ‌كشفت‌ ‌عن‌ ‌علاقة‌ ‌الممارسات‌ ‌الاجتماعية‌ ‌الصحفية‌ ‌في‌ ‌ممارساتها‌ ‌الإيديولوجية‌ ‌ والاقتصادية‌ ‌والسياسية‌ ‌بين‌ ‌بعضها‌ ‌بعضًا‌ ‌في‌ ‌تناول‌ ‌موضوعات‌ ‌المجتمع.‌ ‌ ‌ الكلمات‌ ‌المفتاحية:‌‌ ‌الخطاب-تحليل‌ ‌الخطاب-الخطاب‌ ‌الصحفي-التحليل‌ ‌النقدي‌ ‌للخطاب.‌ ‌